Brandweerman is een stressvol beroep. Je moet beschikken over een goede conditie en stalen zenuwen om een brandend pand binnen te gaan om mensen in nood te redden. Dit vraagt nogal wat van je. Je moet dan namelijk niet alleen je eigen angsten overwinnen, maar ook moet je je tegelijkertijd kunnen inleven in de angsten van de mensen in nood om ze op een veilige manier uit de brandhaard te kunnen krijgen. Om dit te kunnen heb je een zeer goed ontwikkeld angstgevoel nodig; je moet immers tegelijkertijd je eigen angst en die van anderen goed kunnen managen.

 

Waarom dit belangrijk is en waarom dit ook op gaat voor andere beroepsgroepen waar regelmatig ‘brandjes’ worden geblust zal ik in dit stuk uitleggen aan de hand van onze hersenwerking.

 

Hoe ontstaat stress en wat heb je eraan?

Wat gebeurt er als een brandweerman een brandend huis binnen rent? Als de brandweerman onder gevaarlijke omstandigheden in actie moet komen, maakt hij adrenaline aan om zich lichamelijk voor te bereiden op zijn uit te voeren taak. Adrenaline wordt door een ander hersendeel, de Hypothalamus, en in de bijnieren omgezet in Cortizol, wat stress veroorzaakt. Deze stress activeert een ander gebied in de hersenen dat de Hippocampus wordt genoemd. De Hippocampus heeft een remmende werking op de Hypothalamus waardoor je je stress onder controle krijgt

 

Eenzelfde remmende werking vanuit de Frontale lob treedt ook op bij de Hypothalamus waardoor de aanmaak van Cortizol stopt tot een niveau van gezonde stress of spanning. Dit laatste heeft in veel gevallen juist een positieve bijdrage aan het functioneren van mensen in gevaarlijke situaties. Het maakt ze alert en in staat om snel te handelen; onmisbaar voor een brandweerman die mensen uit een brandend pand moet redden. En dit maakt het brein van de brandweerman zo uniek: aan de ene kant moet er een goede inschatting worden gemaakt van het gevaar, waarbij angst niet achterwege blijft, maar ook moet deze angst goed onderdrukt kunnen worden.

 

Deze korte beschrijving van onze hersenwerking geeft aan dat stress ontstaat in onze hersenen en dat onze hersenen dit in veel gevallen zelf ook weer oplossen. Zie het als kortdurende stress als je je teen hebt gestoten. Dit doet enkele minuten ontzettend veel pijn, waarna de pijn zonder dat je iets doet vanzelf ook weer afneemt. Maar waarom is dit interessant voor alle niet-brandweermannen of -vrouwen onder ons?

 

Ongezonde stress en wat doe je eraan

Als stress niet door de hersenen kan worden afgeremd, kan langdurige, ongezonde stress ontstaan. Ook kunnen mensen blokkeren in stressvolle situaties als gevolg van onoverkoombare angstgevoelens. Wat dan helpt is concreet ervaring op te doen met datgene waar je stress van krijgt of angstig voor bent. Hierdoor neemt het zelfvertrouwen toe en neemt de angst af. Oefenen kan een vreemde situatie vertrouwd maken, waardoor je er vrijer in kan bewegen.

 

Wat ook helpt is aanmoediging; een simpele opmerking als “Vorige keer ging het ook goed”, of “Kom op , je kan het!” van een coach of leidinggevende kunnen al een wereld van verschil maken. Signalen uit de Amygdala (die angst veroorzaken) zijn namelijk van buitenaf te beïnvloeden met bijvoorbeeld positieve feedback. Door mensen aan te moedigen en ze het vertrouwen te geven dat ze hun taak op een goede manier kunnen uitvoeren ontvangt de Amygdala vanuit de Frontale lob (aan de voorkant van de hersens) signalen die de angstprikkels doen afnemen.

 

Stress managen

Hier zie ik dan ook een rol weggelegd voor leidinggevenden als we het hebben over stress. Een enthousiasmerende en coachende stijl van leiding geven zal gebaseerd op onze hersenwerking een positief effect hebben op de stressbeleving van mensen. Als leidinggevenden hiermee stress  kunnen ombuigen naar stretch* en persoonlijke ontwikkeling is dat enorme winst.

 

*= Stretch is dan kortdurende stress als gevolg van het uitvoeren van spannende taken waardoor het zelfvertrouwen toeneemt.