Het maandag (16 april 2018) verschenen rapport over de arbeidsmarktkansen van studenten aan creatieve MBO-opleidingen, gaat voorbij aan het belang van het ontwikkelen van creativiteit voor de Nederlandse economie, ook op MBO-niveau. Er is dan ook alle aanleiding om kritisch te kijken naar de beleidsconclusies die nu al aan het rapport worden verbonden.

 

Het adviesrapport van de Commissie Macrodoelmatigheid MBO (CMMBO) over het arbeidsmarktperspectief van studenten die creatieve MBO-opleidingen volgen richt zich op de 24 opleidingen 'die zich in overwegende mate richten op het opleiden van beginnend beroepsbeoefenaren voor de creatieve industrie'. De commissie stelt dat een deel van de opleidingen een slecht arbeidsmarktperspectief biedt en daarom herzien of zelfs gestopt zou moeten worden. Zij vindt dat het aanbod van de opleidingen op de vraag vanuit de arbeidsmarkt moet worden afgestemd. Daarnaast moet er ook gekeken worden naar de vraag vanuit de regionale arbeidsmarkt, zodat studenten sneller kiezen voor regionaal relevante opleidingen.

 

Ton Heerts, voorzitter van de MBO Raad, is van mening dat er in ieder geval geen opleidingen in deze richting bij moeten komen. Ook het fuseren van de huidige opleidingen zou onder de loep genomen moeten worden. Wanneer blijkt dat het loopbaanperspectief van opleidingen niet goed genoeg is, zou de MBO Raad ‘begrip kunnen krijgen’ voor het dichtdraaien van de geldkraan voor deze opleidingen.

Maar is dit wel zo’n goed idee? De praktijk leert namelijk dat niet veel studenten een baan vinden in de eigen afstudeerrichting. Volgens het VSNU was dit voor afgestudeerden in het wetenschappelijk onderwijs in 2015 maar net iets meer dan 50%. Je mag je dus afvragen of ‘arbeidsmarktperspectief’ wel een goed criterium is om een opleiding op te beoordelen. In dit geval heeft de CMMBO gekeken naar de groei van de banen van de sector waarbinnen de studenten aan de slag zullen gaan. De CMMBO voorziet problemen omdat binnen het aantal banen binnen de creatieve industrie maar met 2,3% is gegroeid.

 

Maar Ton Heerts stelt ook dat ‘maar heel weinig mensen met een MBO-diploma geen baan vinden’. Het lijkt er dus op dat de studenten wel aan het werk komen, maar niet per se binnen de branche waarvoor ze zijn opgeleid. De vraag is dan vooral of dit problematisch is.

 

Het is maar moeilijk te voorspellen waar je na je opleiding terecht zult komen, en het is zeker niet te zeggen of je baan in lijn zal liggen met de opleiding die je gevolgd hebt. Veel vaker is het je ervaring en creatieve denkvermogen waarmee je van toegevoegde waarde kan zijn voor een bedrijf. Uit recent onderzoek van Mercer blijkt dat vooral banen in de productie geraakt zullen worden door automatisering: zou dit ook worden meegenomen in het loopbaanperspectief van andere opleidingen?

 

Daarnaast rapporteert de CMMBO dat tot wel 60% van de studenten in de creatieve opleidingen doorstoomt naar een vervolgopleiding, vaak op HBO niveau. Dit is een bovengemiddeld hoog percentage studenten. In het publieke debat ligt vaak de nadruk op MBO-studenten die hun opleiding niet afmaken, maar bij de creatieve opleidingen gebeurt juist het tegenovergestelde: studenten ronden de opleiding niet alleen af, ze studeren ook door. En dat zou gevierd moeten worden.

 

Tenslotte moet er voorzichtig worden omgesprongen met het baseren van het aanbod van opleidingen op de regionale vraag. Want dit zou betekenen dat je bepaalde opleidingen (zoals bijvoorbeeld de creatieve opleidingen) niet meer kan volgen omdat er lokaal geen expliciete vraag naar is. Het gevolg hiervan zal zijn dat je per regio sterke verschillen ziet in de opleidingsmogelijkheden van de studenten. Het fuseren van verschillende MBO-scholen staat hier lijnrecht tegenover.

 

Gebaseerd op de CMMBO-logica kan je een sterke inkrimping van opleidingsmogelijkheden verwachten, omdat de vraag vanuit de arbeidsmarkt zich vaak expliciet richt op ‘harde’ criteria, terwijl criteria als creativiteit en assertiviteit vaak buiten beschouwing worden gelaten. Maar betekent dit dan ook dat deze vaardigheden niet belangrijk zijn? Juist wel! Met het oog op automatisering blijkt juist dat 'soft skills' zoals creativiteit en assertiviteit nu al enorm belangrijk zijn en in de toekomst alleen nog maar belangrijker worden.

 

Het advies aan minister Wouter Koolmees en aan Ton Heerts zou daarom zeker niet moeten zijn dat creatieve MBO-opleidingen stopgezet moeten worden: deze moeten juist worden gestimuleerd! De creatieve opleidingen bieden namelijk een veel breder baanperspectief dan in eerste opzicht lijkt en stimuleren de studenten bovengemiddeld tot groei.

 

Gepubliceerd te https://fd.nl/opinie/1250158/snijden-in-creatieve-mbo-opleidingen-is-slecht-voor-de-nederlandse-economie